Terugblik Integraal Veiligheidsplan 2019-2022
In 2022 hebben we gewerkt aan de nieuwe ambities voor de jaren 2023-2026 (Veiligheidsagenda Utrecht 2023-2026, integraal veiligheidsplan).
2022 was het laatste jaar van het Integraal Veiligheidsplan 2019-2022, waarin vier aandachtsgebieden zijn opgenomen:
(1) ondermijning steviger aanpakken;
(2) zorg en veiligheid dichter bij elkaar;
(3) een veiliger digitale stad;
(4) veiliger verkeer.
Daarnaast wilden we met het Utrechts Veiligheidsbeleid de afgelopen vier jaar het niveau van veiligheid uit 2018 tenminste behouden.
Het veiligheidsgevoel is al jaren stabiel in Utrecht. Desalniettemin vraagt veiligheid onze voortdurende inzet, omdat de problematiek voortdurend verandert. Ten aanzien van de ambities hebben we het volgende bereikt:
De cijfers van geregistreerde criminaliteit zijn vanaf 2019 gedaald ten opzicht van 2018, hiermee lijkt die ambitie gerealiseerd, maar we zagen de afgelopen jaren ook dat de veiligheidsproblematiek drastisch veranderde en de onzichtbare criminaliteit groeide. Dat geldt met name voor de vraagstukken die de laatste jaren vaker voorkomen: maatschappelijke onrust en polarisatie, digitale criminaliteit en georganiseerde criminaliteit en de zichtbare ontwrichtende effecten daarvan op de samenleving, zoals liquidaties, bedreigingen en het ronselen van kwetsbare jongeren (oftewel ondermijning, vooral gerelateerd aan drugscriminaliteit). Verborgen en ondermijnende vraagstukken met grote gevolgen voor de samenleving en de leefbaarheid in de stad.
(1) Daarom is eind 2021 een stadsbreed offensief ingezet om de ontwrichtende effecten van drugsgerelateerde criminaliteit aan te pakken (Nota ‘Grenzen stellen perspectief bieden’, vastgesteld door de raad op 23 december 2021).
De aanpak in de nota stuurt op het doorbreken van criminele carrières en het doorbreken van criminele geldstromen. Er is onder andere specifiek aandacht voor criminele families, plofkraken, vastgoed, transport en logistiek.
(2) We hebben de samenwerking tussen zorg en veiligheid verbeterd en de persoonsgerichte aanpak doorontwikkeld. Met het in 2021 verbeterde programma Detentie & Terugkeer is het risico op recidive verminderd.
(3) De digitale criminaliteit nam toe. Dit toonde de kwetsbaarheid van de toegenomen afhankelijkheid van digitale communicatiemiddelen en digitale dienstverlening. Het risico op digitale incidenten of crises groeide. We werkten de afgelopen vier jaar aan een veilige digitale stad; we maakten inwoners en ondernemers bewust van de risico’s en waar ze op moesten letten om incidenten te voorkomen.
(4) Voor veiliger verkeer namen we samen met partners maatregelen om de verkeersveiligheid en het veiligheidsgevoel bij bewoners te verbeteren; hierbij richtten wij ons op gedragsbeïnvloeding in het verkeer. Daarbij concentreerden we ons op aspecten als meer zicht op gedrag, verbeteren van communicatie en meer aandacht voor handhaven. Daarnaast is ingezet op een verkeerspilot waarin boa’s meer bevoegdheden hebben gekregen voor handhaving op verkeersovertredingen.
Wat hebben we in 2022 bereikt?
We houden de basis op orde
Veilige wijken en buurten streefden we na door onder andere de integrale aanpak van geregistreerde criminaliteit en het voorkomen van openbare orde-problematiek. Bijvoorbeeld door het faciliteren van het grondrecht op het houden van demonstraties, preparatie op dreigende rellen, het inzetten van bestuurlijke instrumenten, zoals cameratoezicht en gebiedsverboden en persoonsgebonden maatwerk voor kwetsbare groepen en personen. Samen met partners pakten we overlast en criminaliteit op hotspots in verschillende wijken aan, waar we ook verschillende preventieve acties met partners in de wijk hebben gerealiseerd om overlast te voorkomen en weerbaarheid te vergroten.
Ondermijning steviger aanpakken
Met de nota ‘Grenzen stellen, perspectief bieden’ hebben we binnen de pijler criminele geldstromen een aanpak ontwikkeld waarmee we inzetten op het doorbreken van criminele geldstromen, het versterken van de weerbaarheid van kwetsbare branches, professionals, ondernemers en bewoners. Zowel door het aanpakken van o.a. facilitators, het opwerpen van barrières en het inzetten op vergroten van bewustwording en handelingsperspectief bij professionals, ondernemers en bewoners. Ook zijn controles uitgevoerd en is op wet- en regelgeving gehandhaafd. Hierbij was aandacht voor de hele stad en specifiek voor een aantal branches (vastgoed en transport & logistiek) en twee kwetsbare gebieden, de Amsterdamsestraatweg en bedrijventerrein Nieuw Overvecht.
Veiligheid en zorg dichter bij elkaar
Ook in 2022 waren er heftige incidenten die te relateren zijn aan georganiseerde (drugs)criminaliteit. De verharding van steeds jongere criminelen die zich onder meer bezighouden met gewapende overvallen, afrekeningen, bedreiging en plofkraken is zorgelijk. Daarom bleven we fors inzetten op de aanpak van drugsgerelateerde criminaliteit. Binnen de pijler doorbreken criminele carrières van de Nota 'Grenzen stellen perspectief bieden' en met de daarvoor beschikbare middelen uit het coalitieakkoord en Preventie Met Gezag (rijkssubsidie) richtten we ons vooral op doorgroeiers, de groep jongeren/jongvolwassenen die al met één been in de drugsgerelateerde criminaliteit staat. Om grenzen te stellen en perspectief te bieden, hebben zorg en veiligheid elkaar nodig en daarom werkten we samen met veel partners uit veiligheids-, zorg- en sociaal domein en daarnaast met publiek-private partijen.
Een veiliger digitale stad
Digitale veiligheid en weerbaarheid is een onderdeel van de visie Digitale Stad. In 2022 wilden we dat meer mensen zich bewust zouden zijn van het risico op digitale criminaliteit of dreigingen en dat ze meer weten over hoe dat te voorkomen.
We wisselden met partners uit het stedelijk netwerk in de Utrechtse cyberweerbaarheidscommunity kennis uit en organiseerden cybercrisisoefeningen. Met communicatiecampagnes zijn jongeren, senioren en ondernemers in staat gesteld weerbaarder te worden tegen digitale criminaliteit of dreigingen. We werkten samen met Jongerenwerk Utrecht en Bibliotheek Utrecht en bewoners met ICT-affiniteit betrokken we als Stadsmakers Digitale Veiligheid.
Verkeersveiligheid
Samen met het openbaar ministerie en de politie werkten we aan verschillende maatregelen op het gebied van verkeersveiligheid. We sloten hierbij aan op het bestaande Actieprogramma verkeersveiligheid. Doel was het gedrag van de bewoners in het verkeer in Utrecht (peiljaar 2018) te verbeteren. De gemeentelijke handhavers waren gedurende de pilot verkeershandhaving bevoegd om te handhaven op lichte verkeersovertredingen.