Opvang vluchtelingen Oekraïne
Op basis van de noodwet ‘Verplaatsing bevolking’ zijn burgemeesters in opdracht van het Rijk verantwoordelijk voor het organiseren, realiseren en exploiteren van deze opvanglocaties voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Daarnaast is het onze verantwoordelijkheid om de Oekraïners maatschappelijke ondersteuning te bieden in de vorm van toegang tot onderwijs en (medische) zorg, en verstrekken we leefgeld aan Oekraïners. Daarnaast is de opvangketen voor asielzoekers vastgelopen. Dit leidt onder andere bij het aanmeldcentrum in Ter Apel tot een tekort aan menskracht én opvangplekken voor nieuwe asielzoekers die zich moeten registreren in Ter Apel. Sinds november 2021 hebben gemeentes crisisnoodopvanglocaties moeten openen omdat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) geen mogelijkheden meer had om extra opvanglocaties te realiseren. Op 16 mei 2022 is er een programmateam gestart om al deze onderdelen van deze opgave te beheersen. Op basis van het aantal Oekraïense vluchtelingen dat het land binnenkomt is bepaald dat de gemeente Utrecht 1200 gemeentelijke opvangplekken realiseert, dit aantal zal naar verwachting begin Q4 2023 gerealiseerd worden. In 2022 heeft de gemeente Utrecht aan de Oekraïense vluchtelingen conform de wettelijke regeling, vluchtelingen geregistreerd in de BPR, leefgeld uitgekeerd, vluchtelingen begeleid naar een opvangplek (particuliere of gemeentelijke opvang), diverse opvanglocaties gerealiseerd in de stad, vluchtelingen toegang gegeven tot onderwijs, werk en (medische) zorg. Via de Oekraïnemonitor zijn de ontwikkelingen rondom de instroom en opvang van Oekraïense vluchtelingen in Utrecht te volgen.
Financiële context
De bekostigingsregeling voor gemeentelijke opvanglocaties voor ontheemden uit Oekraïne is van toepassing. De compensatieregeling voor de Gemeentelijke Opvang is verlengd vanaf 15 oktober 2022, en kent een onbepaalde looptijd. Hierin is bepaald dat alle transformatie- en exploitatiekosten volledig worden vergoed door het Rijk. Voor crisisnoodopvang voor asielzoekers geldt dat alle kosten voor realisatie en exploitatie van deze crisisnoodopvanglocatie volledig worden vergoed door het COA. In 2022 heeft de gemeente Utrecht binnen verschillende onderdelen in de programmabegroting delen van dit programma uitgevoerd (en kosten gemaakt). Deze kosten worden ook binnen de diverse programmaonderdelen in de jaarrekening toegelicht. Met oog op de onzekerheid van toekomstige ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne en de instroom van Oekraïense vluchtelingen, is het op dit moment nog niet duidelijk tot wanneer gemeenten een rol hebben in de opvang van Oekraïense vluchtelingen. De Gemeente Utrecht is meerjarige financiële verplichtingen aangegaan. Wanneer het niet meer nodig is om Oekraïense vluchtelingen op te vangen kan dit tot een financieel risico leiden voor de gemeente Utrecht.